Δανειστική τράπεζα εργαλείων: Βόρειο Πόρτλαντ
Η πρωτοβουλία
Οι δανειστικές τράπεζες αγαθών προσφέρουν στα μέλη τους δωρεάν ή χαμηλού κόστους πρόσβαση σε εργαλεία για το σπίτι και τον κήπο τους ή εργαλεία για την κουζίνα τους, βιβλία, παιχνίδια, εξοπλισμό κοπτοραπτικής και οτιδήποτε άλλο που για διάφορους λόγους μπορεί να μην είναι πολύ πρακτικό για ένα νοικοκυριό να αγοράσει και να συντηρήσει. Την ίδια στιγμή αυτού του είδους οι πρωτοβουλίες οδηγούν στην μείωση της κατανάλωσης μακρόβιων προϊόντων ανά νοικοκυριό και κατ' επέκταση στην μείωση των πρώτων υλών που χρησιμοποιούνται για να φτιαχτούν αυτά τα προϊόντα ώστε να τα έχει το κάθε νοικοκυριό ξεχωριστά. Η κοινή ιδιοκτησία εργαλείων μέσω των δανειστικών τραπεζών μπορεί να οδηγήσει στη μείωση των εργαλείων που αγοράζονται και τελικά καταλήγουν να πετιούνται. Πιο συγκεκριμένα τα εργαλεία κήπου μπορεί να βοηθήσουν επίσης στη βελτίωση της σχέσης των νοικοκυριών με το φαγητό, καθώς επιτρέπουν την πιο εύκολη ανάπτυξη αστικών κήπων και την επαφή των κατοίκων με την διαδικασία παραγωγής φρούτων και λαχανικών τα οποία ενδεχομένωνς να ενισχύσουν την αλλαγή στην συμπεριφορά τους ως καταναλωτές και στην αγορά λιγότερων συσκευασμένων ή /και επεξεργασμένων προϊόντων. Παρομοίως οι τράπεζες εργαλείων για το σπίτι δίνουν τη δυνατότηα στους ιδιοκτήτες σπιτιών οι οποίοι έχουν περιορισμένους πόρους να κάνουν τη συντήρηση τους σπιτιού τους και μικροεπισκευές ενισχύοντας την ασφάλεια που νιώθουν μέσα σ' αυτό. Καθε είδους δανειστική τράπεζα μπορεί να οδηγήσει και σε άλλες πρωτοβουλίες δανεισμού ή/και κοινής ιδιοκτησίας προϊόντων και υπηρεσιών.
Η δανειστική τράπεζα εργαλείων στο Βόρειο Πόρτλαντ των Ηνωμένων Πολιτειών (NPTL) είναι ένα επιτυχημένο παράδειγμα. Σε μια έρευνα του 2014, τα μέλη της NPTL είπαν ότι "η εξοικονόμηση χρημάτων", "η βελτίωση της γειτονιάς", "η αποφυγή της αποθήκευσης και συντήρησης των εργαλείων" και "τα περιβαλλοντικά οφέλη" με αυτή τη σειρά είναι τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά της δανειστικής τράπεζας. "Η επικοινωνία με τα άλλα μέλη της τράπεζας" έλαβε μικρότερο σκορ, το οποίο υποδεικνύει την πιθανότητα μη συσχετισμού της υλοποίησης μιας τέτοιας πρωτοβουλίας με την ανάπτυξη του αισθήματος του ανήκειν σε μια κοινότητα. Ωστόσο, παράμετροι όπως ο σχεδιασμός του φυσικού χώρου στον οποίο στεγάζεται η τράπεζα και ο τύπος των προγραμμάτων που προσφέρονται μπορεί να συμβάλλουν σε αυτό το σκορ. Σύμφωνα με τα δύο τρίτα των ανταποκριθέντων στην έρευνα, αν δεν υπήρχε η τράπεζα θα είχαν αγοράσει ένα καινούριο εργαλείο για κάποια από τα πρότζεκ τους, πράγμα το οποίο επιβεβαιώνει την αξία της πρόσβασης σε εναλλακτικά μοντέλα ιδιοκτησίας. Η NPTL έχει αυτή τη στιγμή πάνω από 5000 μέλη.
Χρονοδιάγραμμα
Η δανειστική τράπεζα εργαλείων του Βόρειου Πόρτλαντ άρχισε να εξυπηρετεί τους κατοίκους της περιοχής το 2004 και συνεχίζει τη δραστηριότητά της έως σήμερα.
Κύριοι άξονες
Η δανειστική τράπεζα διαθέτει κάθε είδους εργαλείο. Από ό,τι μπορεί να χρειάζεται κανείς για μια εργασία σχετική με το αυτοκίνητο, με μια συγκόλληση, με την κήπο ή την αυλή, με πρακτικά σχεδόν οτιδήποτε.
Ομάδα
Ο κύριος στόχος της NPTL είναι να βοηθήσει στην ανάπτυξη του αισθήματος του ανήκειν στην κοινότητα και στην ζωντάνια της. Οι διαδικασίες που απαιντούντια για τη λειτουργία της και την ανάπτυξή της ορίζονται από ένα συμβούλιο εθελοντών. all volunteer board of directors.
Κόστος
Η NPTL λειτουργεί με την αρωγή χρηματοδοτήσεων και δωρεών από ιδιώτες. Προσφέρει τα εργαλεία δωρεάν στην κοινότητα και εξαρτάται από τις συνεισφορές ιδιωτών και οργανισμών.
Αποτελέσματα έως σήμερα
$447,205 το χρόνο εξοικονομούνται από τα μέλη της κοινότητας (στατιστικά από το 2014)
143-200 μετρικοί τόνοι διοξειδίου του άνθρακα σχετικοί με την εφοδιάζουσα βιομηχανία εξοικονομούνται κάθε χρόνο (μελέτη του USDN από το 2015)
Τι μπορεί να αποκομήσει ένας δήμος από αυτήν την κοινωνική πρωτοβουλία;
Οι πόλεις μπορούν να παίξουν ρόλους κλειδιά στην ανάπτυξη δανειστικών τραπεζών αναλαμβάνοντας ποικίλες δραστηριότητες όπως:
- Προώθηση - Ανάδειξη δημόσιων και κοινωνικών δανειστικών τραπεζών
- Χρηματοδότηση - Παροχή χρηματοδοτήσεων ή επιδοτήσεων
- Υποστήριξη - Παροχή υλικών πόρων (μη-χρηματικών) όπως χώρο στέγασης, υλικά είδη, ανθρώπινο δυναμικό, συνεργασίες με δημόσιες βιβλιοθήκες για την εξερεύνηση της πιθανότητας υποστήριξης των δανειστικών τραπεζών με τους πόρους που διαθέτουν, κλπ.
- Μικρές διορθωτικές αλλαγές στις δημοτικές διαδικασίες - Προσαρμογή των συνήθων επιχειρηματικών διαδικασιών (συμπεριλαμβανομένων των αδειών), ώστε να διευκολυνθούν οι δραστηριότητες σχετικά με τη βιώσιμη καταναλωση αγαθών
- Σύγκλιση - Δημιουργία επαφής μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών μιας κοινότητας
- Εκπαίδευση / Διάδωση - Ενημέρωση της κοινότητας σχετικά με την υπηρεσία της δανειστικής τράπεζας
- Ανάπτυξη σχεδίων - Δημιουργία οδηγών για την ανάπτυξη δανειστικών τραπεζών στις κατά τόπους κοινότητες εντός του δήμου
- Παρουσίαση - Συμπερίληψη εταιρικών μελών στην δανειστική τράπεζα και δυνατότητα αγοράς ιδιοτήτων μέλους σε εργαζόμενους ως μέρος των ανταποδοτικών πακέτων επιπλέον του μισθού τους.
- Ανάπτυξη προγραμμάτων και υπηρεσιών - Συνεργασία με δημοτικές βιβλιοθήκες ή με κέντρα αναψυχής, ώστε να προσθέσουν τις δανειστικές τράπεζες στα πλαίσια των προγραμμάτων τους και των υπηρεσιών τους.
- Ιδιοκτησία - Διαχείριση και λειτουργία μιας δανειστικής τράπεζας στα πλαίσια της τοπικής αυτοδιοίκησης
Υπάρχουν κάποια πράγματα που θα πρέπει να σκεφτεί κάποια κοινότητα ή ο δήμος που θα αναλάβει να υλοποιήσει μια τέτοια δραστηριότητα όπως:
- Ο χώρος - Οι δανειστικές τράπεζες μπορούν γρήγορα να μεγαλώσουν, καθώς οι δωρεές έρχονται συχνά χωρίς πολλή προσπάθεια. Η συνεργασίες με τοπικά ενδιαφερόμενα μέρη για την προμήθεια αποθηκευτικού χώρου, για την πραγματοποίηση εργαστηρίων συντήρησης τα οποία θα μπορούσαν να παρακολουθήσουν και όσοι ενδιαφέρονται είναι κάτι θα πρέπει να αναλογιστούν οι υπεύθυνοι υλοποίησης.
- Αδειοδότηση από τον δήμο - Ο δημοτικός κώδικας μπορεί να μην περιλαμβάνει πρόβλεψη για αδειοδότηση τέτοιου ειδους υπηρεσιών όπως αυτές μια δανειστικής τράπεζας, κάτι το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε πρόστιμα, σε υπέρογκα ποσά για αδειοδότηση και γενικότερα για την ανάπτυξη του συστήματος διαχείριση και επίβλεψης της δανειστικής τράπεζας. Η αναθεώρηση του δημοτικού κώδικα έτσι ώστε να εντοπιστούν και να αντιμετωπιστούν τέτοιου είδους πιθανά εμπόδια μπορεί να συμβάλει στην αποφυγή αποτερεπτικών κοστολογίων.
- Χρηματοδότηση - Τα κόστη έναρξης και λειτουργίας μιας μη κερδοσκοπικής δανειστικής τράπεζας εκτείνονται πέρα από την συλλογή και συντήρηση των αντικειμένων που θα δανείζει στην κοινότητα. Οι δανειστικές τράπεζες πρέπει να πληρώσουν ασφάλεια, νομικές υπηρεσίες, μάρκετινγκ και επικοινωνία των υπηρεσιών τους και διάφορα άλλα κόστη διαχείρισης. Για να βγουν αυτα τα χρήματα μπορούν να χρεώνουν κάποια συνδρομή για για το δανεισμό κάποιων αγαθών, μπορούν να χρεώνουν την ιδιότητα μέλους, να δέχονται και να αξιοποιούν δωρεές ή και να μην χρεώνουν απολύτως τίποτα. Κάποιες δανειστικές τράπεζες πωλούν πλεονάζοντα αγαθά σε αγορές, πραγματοποιούν ετήσιες εκδηλώσεις συγκέντρωσης πόρων και χρησιμοποιούν επίσης πλατφόρμες συμμετοχικής χρηματοδότησηας από το κοινό (crowdfunding platforms) για να καλύψουν τις λειτουργικές τους ανάγκες.
- Άνθρώπινο δυναμικό - Πολλές δανειστικές τράπεζες λειτουργούν χάρη σε μια μικρή ομάδα εθελοντών, οι οποίοι αναλαμβάνουν τα πάντα, το οποίο συχνά οδηγεί στην εξουθένωσή τους. Η συλλογή των αγαθών, η κατηγοριοποίησή τους και απογραφή τους, ο δανεισμός, η παραλαβές, η παρακολούθηση όλων των διαδικασιών απαιτούν συγκεκριμένες ικανότητες, πράγματ ο οποίο σημαίνει ότι τέτοιου είδουν πρωτοβουλίες απαιτούν εκπαιδευμένους ανθρώπους. Μια καλή λύση είναι ένα μείγμα εθελοντών και αμοιβόμενων ανθρώπων, όπου οι δεύτεροι θα είναι πιο αφοσιωμένοι και θα καθοδηγούν επίσης και τους εθελοντές.
Παρόμοιες πρωτοβουλίες στην Ελλάδα
Σύμφωνα με τα όσα γνωρίζουμε, δεν υπάρχουν πολλές τέτοιες πρωτοβουλίες των δήμων στην Ελλάδα. Πέρα από τις δημόσιες/δημοτικές βιβλιοθήκες για τον δανεισμό βιβλίων, αυτή η συνήθεια φαίνεται να μην επεκτίνεται και σε άλλα προϊόντα με την εξαίρεση ίσως των ιατρικών βοηθημάτων όπως για παράδειγμα συμβαίνει στο Κόρθι της Άνδρου (δείτε περισσότερες πληροφορίες εδώ) όπου υπάρχει μια μικρή ομάδα εθελοντών που τρέχει την πρωτοβουλία τοπικά ή στο Χατζηπατέριο ίδρυμα (δείτε περισσότερες πληροφορίες εδώ) όπου υπάρχει τράπεζα βοηθημάτων αποκατάστασης ασθενών. Υπάρχουν ωστόσο πολλές επιχειρήσης ενοικίασης για σχεδόν οτιδήποτε μπορεί να ψάχνει κάποιος. Η ομάδα της ZELUS μπορεί βοηθήσει την πόλη σας ή την κοινότητά σας ή τον συνεταιρισμό σας να εντοπίσει τα αγαθά που αξίζει περισσότερο να συμπεριληφθούν σε μια δανειστική τράπεζα και να στήσει τη διαχείρισή της ηλεκτρονικά για ευκολότερη πρόσβαση και παρακολούθηση των αποθεμάτων και των αντικειμένων που διαθέτει γενικότερα. Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας εδώ.
